🎉 Mayoz Bölünme Mekanizması Ve Mayozda Ayrılmama Olayının Nedenleri

Mayoz Bölünme Evreleri ve Özellikleri Mayoz bölünme, Mayoz-1 ve Mayoz-2 olmak üzere iki evreden oluşur. Bunların her birinde sırasıyla; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz aşamaları görülür. Bu aşamalar esnasında hücrede meydana gelen olaylar ise aşağıdaki gibi sıralanabilir. Mayoz-1 Profaz-1: Hücrede yer alan DNA 2Yxxw3. Kazanımlar Mayoz Bölünme Önerilen Süre 6 ders saati Konu/Kavramlar Üreme hücrelerinin mayozla oluşumu, mayozun canlılar için önemi, mayozu mitozdan ayıran özellikler Mayozun ne olduğunu kavrar ve canlılar için önemini araştırır. Mayoz evrelerinin adları verilmez. Üreme ana hücrelerinde mayozun nasıl gerçekleştiğini model üzerinde gösterir. Mayoz ve mitoz arasındaki farkları kavrar. Mayoz ve mitoz arasındaki farklılıklar verilirken, bölünme evrelerindeki farklılıklara değinilmez. MAYOZ BÖLÜNME Eşeyli üreme, erkek üreme hücresinin dişi üreme hücresini döllemesiyle oluşur. Oluşan yeni canlının genetik yapısı erkek ve dişi üreme hücrelerinin bir araya gelmesi ile oluşur. Üreme ana hücrelerinden üreme hücrelerinin oluşmasını sağlayan hücre bölünmesine mayoz denir. Mayoz bölünme ile bitki ve hayvanlarda üreme hücrelerinin oluşması sağlanır. Dişi ve erkek üreme hücreleri sperm ve yumurta birleşerek tekrar kromozom sayısı 2n olur. Bu şekilde nesiller boyu kromozom sayısı değişmeden korunmuş olur. Oluşan yeni canlıda mayoz bölünme ile kalıtsal çeşitlilik sağlanmış olur. Mayoz bölünme mayoz 1 ve mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleşir. Mayoz 1 Hücre bölünmek için hazırlık yapar. DNA kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur. Mayoz1 in en önemli özelliği parça değişimi Krossing over olayıdır. Anneden ve babadan gelen homolog kromozomlar yan yana gelerek birbiri üzerinde kıvrılır. Kromozomların arasında parça değişimi olur. Homolog kromozomlar hücrenin ortasında tek sıra dizilir, sonra kutuplara doğru çekilerek ayrılır. Bu sayede kromozom sayısı yarıya inmiş olur. Sitoplazma bölünmesi ile de iki hücre oluşur. Mayoz1den hemen sonra mayoz2 ye geçilir. Bu arada hazırlık aşaması ve DNA nın kendini eşlemesi görülmez. Mayoz 2 Mitoz bölünmeye benzer, Kromozomlarda bulunan kardeş kromotitler birbirinden ayrılır. Hücreler tekrar ikiye bölündüğü için toplam dört yavru hücre oluşur. Hücre çekirdeğindeki kromozomların yarısı anneden, yarısı babadan gelir. Her kromozom kromatit adı verilen iki iplicikten oluşur. Biri anneden diğeri babadan gelen bir çift kromozoma homolog kromozom adı verilir. Anne babadan gelen ve aynı karakteri taşıyan kromozom çiftleri mayoz bölünme sırasında bir araya gelerek aralarında gen alışverişi yapar. Bu olaya parça değişimicrossing over adı verilir. Parça değişimi sonucunda kromozomların gen yapıları değişir. Mayoz bölünmenin özellikleri 1. Eşey ana hücrelerinde görülür.Yumurta ve sperm ana hücresi 2. Üreme hücresi gamet oluşur. 3. Mayoz bölünme geçiren hücre, bir daha bölünemez. 4. Mayoz1 ve mayoz2 olmak üzere iki aşamadan meydana gelir. 5. Mayoz1 de kromozom sayısı yarıya iner, mayoz2 de kardeş kromotitler birbirinden ayrılır. 6. Mayoz bölünme sonucu 4 yavru hücre oluşur. 7. Kromozom sayısı yarıya iner. 2n kromozomda n kromozomlu hücreler oluşur. 8. Mayoz1 de parça değişimi olayı görülür. Parça değişimi ile kalıtsal çeşitlilik oluşur. 9. Mayoz bölünme ile kromozom sayısı sabit kalır. 10. Eşeyli üremenin temelini oluşturur. Mitoz bölünme ve mayoz bölünmenin karşılaştırılması Mitoz bölünme Mayoz bölünme 1 Vücut hücrelerinde görülür Eşey ana hücrelerinde görülür. 2 İki hücre oluşur Dört hücre oluşur. 3 Kromozom sayısı değişmez Kromozom sayısı yarıya iner 4 Tek hücrelilerde üremeyi, çok hücreli canlılarda büyümeyi, yıpranan ve yaralanan kısımların onarılmasını sağlar. Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. 5 Oluşan hücreler kalıtsal açıdan ana canlı ile aynıdır Oluşan hücreler kalıtsal açıdan birbirinden farklıdır. 6 Krossing over görülmez Krossing over görülür 7 Homolog kromozomlar ayrılmaz Homolog kromozomlar birbirinden ayrılır -Normal şartlar altında mayozun anafaz I evresinde homolog kromozomlar, anafaz II evresinde ise kardeş kromatitler iğ ipliklerine tutunarak birbirinden ayrılır ve hücrenin zıt kutuplarına çekilir. -Bazen İki homolog kromozom ya da iki kardeş kromatit birbirinden ayrılmayarak hücrenin aynı kutbuna gidebilir. Bu duruma ayrılmama olayı adı verilir. -Bu durumu şekil üzerinde gösterelim Şema Mayoz I ve Mayoz II’de ayrılmama -Ayrılmama olayı hem gonozomlarda hem de otozomlarda görülebilir. a. Otozomal ayrılmama Annenin otozomlarında ayrılmama ile fazladan 13. kromozoma sahip olan bireylerde Patau Patu sendromu; fazladan 18. kromozoma sahip olan bireylerde Edwards Edvırds sendromu ve fazladan 21. kromozoma sahip bireylerde Down sendromu meydana gelir. Bu durumlardan en sık rastlananı Down sendromu mongolizm dir. -Down sendromuna sahip bireyler 47 kromozomludur. -Bu bireyler gözlerinin çekik olması ve yuvarlak yüz hatlarıyla Moğol ırkına benzerlik gösterir. -Genellikle doğuştan gelen kalp bozukluklarına ve zeka geriliğine sahiptirler; dilleri büyüktür; hastalıklara karşı dirençleri azdır. -Down sendromlu erkek bireylerin hemen hemen hepsi ve dişilerin yarısı, eşeysel olarak gelişmemiş olup kısırdırlar. -Bu bireyler, 30-35 yaşlarına kadar yaşayabilirler. Down sendromunun nedeninin tam olarak kesinlik kazanmamasına karşın annenin yaşı ya da aldığı hormon tedavisiyle ilgili olduğu düşünülmektedir. b. Gonozomal ayrılmama Eşey kromozomları olan X ve Y kromozomlarında görülen ayrılmama olayları sonucu iki gonozoma da sahip gametlerle hiç gonozom taşımayan gametler meydana gelmektedir. Gonozom ayrılmaması hem dişi hem de erkek bireylerdeki gamet üretimi esnasında gözlenebilir. Dişilerde gonozomal ayrılmama sonucu oluşan yumurta, sağlıklı spermle döllenirse süper dişi, Klinefelter erkek, Turner dişi bireyler oluşabilir. 45 kromozomlu erkek bireyler ise doğmadan ölürler. -Süper dişi sendromu İki gonozom taşıyan bir yumurtanın X kromozomu taşıyan normal bir spermle döllenmesi sonucu 47 44 + XXX kromozomlu dişiler meydana gelir. Normal bir görünüme sahip olan süper dişi, genelde doğurgan değildir. Süper dişi sendromlu dişilerde normal bireylere göre iki kat daha fazla zekâ geriliği görülürken çoğu fazladan X kromozomu taşıdığının farkında değildir. Klinefelter erkek sendromu X kromozomlarının ayrılmaması sonucu oluşan 23 kromozomlu yumurta ile Y kromozomu taşıyan normal bir spermin döllenmesi sonucu 47 44+XXY kromozomlu erkekler oluşur. Bu erkekler uzun boylu, uzun kollu ve bacaklı, kas yapısı zayıf, çoğu zaman dişilerdeki gibi göğüsleri bulunan, eşey organları normalin yarısı boyutlarında olan, ince sesli, kısır ve zekâ geriliği olan bireylerdir. Turner sendromu Gonozom taşımayan bir yumurtanın 22+0, X kromozomu bulunduran normal bir spermle döllenmesi sonucu 45 44+X0 kromozomlu dişiler meydana gelir. Dişi görünümündeki bu bireylerin boyunlarının çevresinde kalın deri kıvrımları bulunur. Normalden daha küçük yapılı ve kısa boylu, kısa ve küt parmaklı, normal şekilde eşeysel olgunluğa ulaşamayan dişilerdir. Bu dişilerin zekâ düzeyleri genellikle normaldir. -Yaşamsal öneme sahip bazı genler X kromozomu üzerinde taşınmaktadır. Bu nedenle gonozom taşımayan bir yumurta ile Y kromozomu taşıyan normal bir spermin döllenmesi sonucu oluşan 45 44+Y0 kromozomlu bireyler yaşayamazlar. Ayrılmama olayı mayoz bölünmenin birinci bölümünde gerçekleşebileceği gibi ikinci bölümünde de gerçekleşebilir. -Spermatogenez sırasında mayoz II’de kardeş kromatitlerde ayrılmama meydana gelirse 22+YY kromozomlu spermler oluşur. Bu spermlerin normal bir yumurta ile döllenmesi sonucu 47 44+XYY kromozomlu erkek birey meydana gelir. Bunlar uzun boylu, suç işlemeye eğilimli olduğu varsayılan ve normalden daha düşük zekâlı bireylerdir. İnsanlarda Gözlenebilen Kromozom Sayısı Anormallikleri Otozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar Kromozom sayıları Down 47 kromozomlu birey 21. kromozomda ayrılmama Patau 47 kromozomlu birey 13. kromozomda ayrılmama Edwards 47 kromozomlu birey 18. kromozomda ayrılmama Dişilerde gonozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar Süper dişi 44+XXX= 47 kromozomlu birey Turner dişisi 44+ XO= 45 kromozomlu birey Klinefelter erkek 44+ XXY=47 kromozomlu birey Erkeklerde gonozomal ayrılmama ile oluşan sendromlar 44+ XYY=47 kromozomlu birey Drosophilada X sayısı eşeyi tayin X erkek,iki X X yanında Y bulunsun veya bulunmasın X yanında Y bulunsun veya bulunmasın erkektir. Ayrılmama kuralı Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomlardan bazıları birbirlerinden hücrede aynı tip kromozomdan iki tane bulunur,diğerinde hiç olaya ayrılmama denir. Otozomal kromozomlarda ayrılmama olayı Otozomlarda ayrılmama olayı genellikle 13,18,21, kromozomlarda çift kromozomun ayrılmaması ile 24 kromozomlu ve 22 kromozomlu yumurtalar kromozomlu yumurtalar ,23 kromozomlu normal sperm ile döllendiği zaman 47 kromozomlu dişi yada erkek meydana gelir bunlara mongol Down sendromu denir. Eşey kromozomlarında ayrılmama olayı Mayoz bölünme sırasında gonozomlardaki XX kromozomlarının ayrılmaması olayıdır.22+XX ve 22+00 oluşur. Süper dişi 44+XXX=47 Klinifelter sendromu 44+XXY =47 Turner Hastaığı dişi 44+X0 = 45 XYY zigotu Kromozomların ayrılmama olayı ikinci mayoz sırasındada ortaya çıkabilir. - 0823 Güncelleme - 0823 Mayoz ve mitoz bölünmeler tüm canlılar için yaşamı devam ettirmek üzere gerekli olan biyolojik olayların bütünüdür. Mayoz bölünme genelde eşeyli üremenin sağlanması için oluşturulan bir bölünme şeklidir. Peki mayoz bölünme nasıl gerçekleşir? Mayoz bölünme nedir, evreleri nelerdir? Mayoz ve mitoz bölünmelerin temel amacı ise hücre sayısının artırılması ve canlının hücre yenilenmesini ya da büyümesini sağlamasına yardımcı olmaktır. Bir hücrenin bölünebilmesi için gerekli olan bazı evreleri tamamlamış olması şartı bulunmaktadır. Öncesinde canlının belli bir gelişme düzeyine erişmesi yani kısacası hücre büyümelerini gerçekleştirebilmesi gerekli bir durumdur. Anormal durumlar haricinde genç hücreler bölünmez büyüyen bir hücrenin sitoplazması tutarı gittikçe artmaktadır ve çekirdek tüm hücreyi yönetemez durma gelir. Bu şekilde çekirdeğin vermiş olduğu bölünme emriyle hücrelerin bölünmesi sağlanır. Alan artışından fazla olan hacim artışının olması halinde yine hücre bölünmesi ortaya çıkabilmektedir. Mayoz bölünme 2n kromozomlu olan yapılarda ortaya çıkan bir bölünme şeklidir. Bu bölünme sonrasında kromozom sayısı yarıya inmek suretiyle n kromozomlu dört tane daha yeni hücre oluşumu sağlanır. Mayoz bölünme genelde eşeyli üremenin sağlanması için oluşturulan bir bölünme şeklidir. Sperm ve yumurta 2n kromozomlu üreme hücreleri ile ana hücreleri mayoz bölünmeye geçilmesi sonrasında ortaya çıkar. Bir türün devamlılığını sağlamak için mayoz bölünme mutlaka şart olan bir durumdur. Mayoz bölünme esnasında DNA eşlenmesinin ve Crossing over yapılmasının ilk safhada görülmesi ile oluşmuş olan yeni hücreler kalıtsal bir şekilde farklılık olmasının ortaya çıkmasına neden olur. Mayoz bölünme evrim aşaması için önemlidir. Durum olarak ortaya çıkan bir etki yaratır; hücreler sadece bir kez mayoz bölünme gerçekleştirebilir. Mitoz bölünme çok daha sık ortaya çıkan bir bölünme şeklidir. Mayoz bölünmede mayoz 1 ve mayoz 2 olmak üzere iki evre ortaya çıkar. Mayoz 1 de İnterfaz 1 evresi ile başlama gerçekleşir. Bu evrenin içerisinde oluşan hücre bölünmesi hazırlıkların tamamlanmasını sağlar ve DNA eşleşmesini gerçekleştirmek üzere hareket eder. Bölüm için gerekli olan hazırlıkların tamamlanmasının ardından profaz 1 evresine geçilmek suretiyle çekirdekçik ve çekirdek zarı erir; kromatin iplik halinde olan kromozomlara dönüşmeye başlayarak kromozom çiftlerinin bir araya gelmesiyle tetrat oluşturmaya başlarlar. Homolog kromozomların bağlantı bölgelerinde sinopsis olarak adlandırılmış bir durum gerçekleşir. Parça değişimi homolog kromozomların sinapsis bölgelerinde eşi olmayan kromatitler üzerinde gerçekleşir. Crossing over olayı her mayoz bölünme sırasında gerçekleşmez; ancak normal şartlar altında gerçekleşen bir bölünme için bu durum söz konusu olmaktadır. Hücrenin profaz evresinin sonrasında metafaz 1 evresi ile bölünmesi devamlılık getirir. Bu evre içerisinde homolog kromozomlar hücrenin merkezinde dizilerek iğ iplikler kromozomların bağlantısı bölgelerine tutunmak suretiyle yer alırlar. Anafaz 1 evresinde ise ipliklerin kısalarak kutuplara çekilmesi sonrasında kromozomlarda zamanlarda kutuplara doğru hareket ederek çekilir. Bu evrenin safhasında gerçekleşmiş olan telofaz1 evresi içerisinde en kromozomlu iki ana hücre içerisinde oluşur. Son aşamada ise sitokinez 1 evresi ile de Stoplazma bölünmesi tamamlanmış olur ve en kromozomlu hücre ortaya çıkar. Tüm bu aşamaların oluşmasından sonra hücre mayoz 2 bölünmesine geçiş yapar. Bu bölüme mitoz bölünmede ki gerçekleşme şeklinde ortaya çıkar; ancak bu bölünmede DNA eşlenmesi yer almaz son durumda ise n kromozomlu hücrelerin mitoz bölünmesi ile aynı kromozom sayısına sahip toplam 4 hücre ortaya çıkar. Bitki ve hayvan hücrelerinde ortaya çıkan mayoz bölünme şekil yönünden bazı durumlarda farklılık gösterebilmektedir. Kromozomların kutuplara çekmiş olan iplik oluşumu ile hayvan hücrelerinde sentrozom diye adlandırılan organeller tarafından gerçekleştirilir. Bitkilerde ise sitoplazmada bulunmuş olan özel proteinlerin oluşumu içinde etkili olurlar. Sitoplazma bölünmesinde ise hayvan hücrelerinde boğumlanma ve bitki hücrelerinde ise ara lamel oluşumu ile gerçekleşmektedir. Bu durumdaki en önemli neden bitki hücrelerinde bulunmuş olan hücre duvarının bağlanmaya izin vermeyecek bir şekilde sert bir yapıda yer almasıdır. MisafirZiyaretçi 9 Kasım 2006 Mesaj 1 Mayoz Bölünme Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir. Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir. Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz. Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar. Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır. Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir. Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür. Daha sonra spermatogenezis sperm oluşumu ve oogenesiz yumurta oluşumu farklı şekilde meydana gelir. Mayozda da mitoz gibi profaz, metafaz, anafaz telofaz diye dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. 1- Bir çeşit çekirdek bölünmesidir. Orijinal hücredeki kromozom sayısının yarısına, yani haploit sayıda kromozoma sahip yavru hücrelerle sonuçlanan genellikle ardışık iki hücre bölünmesi. 2- Eşey organlarında eşey hücrelerinin oluşması sırasında diploit ya da somatik kromozom sayısının yarıya indiği ve dört haploit hücrenin oluştuğu hücre bölünmesi. Redüksiyon bölünme. İndirgenme bölünmesi. 3- Kromozom sayısının yarıya inmesini sağlayan, bir hücreden dört yeni hücre oluşturan bölünme şeklidir. 4- Diploid Diploid İki kromozom takımı 2n kromozomlu eşey ana hücrelerinin, kromozom sayısını yarıya indirerek haploid Haploid Diploid2n kromozomlu hücrelerin yarısı kadar n kromozom takımı demektir. kromozomlu gametleri oluşturması şeklindeki hücre bölünmesidir. Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen krossing over olayı ile gametler, farklı genetik özellikler taşır. Farklı gametlerin birleşmesi döllenme ile oluşan zigot, dolayısıyla zigottan oluşan yeni birey de farklı bir varyasyondur. İnterfaz Bölünmeye hazırlık evresidir. Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez. Profaz-I Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, anadan ve babadan gelen homolog kromozomlar sinaps halinde ya yan yana parelel uzanırlar ya da birbirinin üzerine kıvrılırlar. Kısalma sonucunda kromozomlar mitozdaki gibi görülmeye başlar. Her kromozom iki kromatitten yapıldığından, homolog kromozomlar dörtlü demetler halinde görülür, bu görünüşe tetrat denir. Canlının vücudunda homolog kromozom kadar tetrata rastlanılır insanda 23 tane. Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır. 4 kromatid için iki sentromer vardır. Ayrıca mitozdan farklı olarak bu evrede tetratlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Crossing-over denilen bu parça değişimi tür içinde çeşitliliği sağlar. Bu evrenin sonunda çekirdek zarı parçalanarak kaybolur. Metafaz-I Çekirdek zarının parçalanması sona ermiş, sentrozomlar kutuplara çekilmiş ve iğ iplikleri ortaya çıkmıştır. Sentromerleri çift olan tetratlar ekvatoral düzlem üzerine dizilir. Anafaz-I Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler. Ana ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan geçmesinin nedeni. Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani oğul hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır. Telofaz-I Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Etraflarında çekirdek zarı oluşur. Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur. Buraya kadar geçen olaylar Mayoz-I olarak adlandırılır. Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II'nin başlamasıyla mayoz-II başlar. Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır. Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profaz-II, metafaz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir. Kelimeler Haploid Olgun bir üreme hücresinde bulunan kromozom sayısı, vücut hücrelerinin sahip olduğu kromozom sayısının yarısına sahiptir. Kromozom sayısının yarıya inmesi sonucu oluşan "n" sayıda kromozom taşıyan hücrelere haploid hücre denir. Sinaps İki nöronun veya nöronla başka bir hücrenin bağlandığı yer. Gamet Erkek ve dişi üreme hücresina verilen ad. Homolog kromozom Biri anneden, diğeri babadan gelen aynı gen çiftine sahip kromozomlar. Tetrat Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların birbirlerine sarılarak oluşturdukları dört kromotitli yapı. Crossing-over Eşey ana hücrelerinde gerçekleşen mayoz bölünmenin profaz I safhasında oluşan tetratların kromatitleri arasındaki parça değişimi. Sentromer kromozomlarda kardeş kromotidleri bir arada tutan kısım. Alıntıdır. Hi-LaLZiyaretçi 19 Şubat 2009 Mesaj 2 MAYOZ BÖLÜNMEHücrede kromozom sayısının yarıya indirgenmesi amacıyla yapılan bölünmeye mayoz veya redüksiyon bölünme denir. Mayoz bölünmenin amacı gerçekte bir çoğalma değil, aksine eşeysel rekombinasyonları ve bunun sonucunda biyolojik çeşitliliği meydana getirmektir. Birbirini takip eden iki bölünme şeklinde olan mayozun birinci bölümünde kromozom sayısı yarıya iner, ikinci bölümünde ise tipik bir mitoz bölünme meydana gelir. MAYOZ IİNTERFAZ I Mitoz bölünmede olduğu gibidir. Genetik materyal ve organeller kendini eşler. PROFAZ I Kromotin iplikler kısalıp, kalınlaşır ve belirgin kromozom şeklini alır. Kromozomlar üzerindeki kromerler belirgin hale gelir. Bu evreye Leptoten de denir. Çekirdek zarı yavaş yavaş erir ve sentrozomlar kutuplara doğru hareket kromozomların her bir çiftinin yan yana gelip ve birbirinden ayrılmadan kalmalarına zigoten denir. Homolog kromozomlardaki bu protein eksenler birbirine enine protein köprülerle bağlanarak çok sağlam synaptonemal kompleksleri oluştururlar. Yapısında 4 kromotid bulunan bu komplekslere tetrad bu olaya da sinapsis denir. birinci profazın bu evresine ise Zigoten adı verilir. Sinaps sırasında kromozomlar hem kısalıp hem de kalınlaşırlar. bu evreye de Pakiten de denir. Bu sırada çok önemli bir olay olan krossing over başlar. METAFAZ I Mitozda bir çift ikiz kromotid ihtiva eden homolog kromozomlardaki her bir kromozomun hücrenin ekvator tablasın a hareket etmesine karşılık, mayoz bölünmede ekvator tablasında yer alan kromozomlar 2 homolog kromozom çifti halindedir ve her birinde ikişer hibrid kromotid bulunmaktadır. ANAFAZ I Bu safhada profazın ortalarında birbirine sinaps yapan homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaya kromotidleri ihtiva eden her bir kromozomun iğ ipliklrine takılıp kutuplara doğru hareket etmesiyle birinci anafaz son bulunur. TELOFAZ I Bu safha tümüyle mitoza benzer tek fark ise mitozda yeni teşekkül eden çekirdekte ana hücreninkine eşit sayıda kromozom bulunmasına karşılık mayoz bölünmede bu kromozom sayısı yarıya inmiştir. Mitoz bölünmedeki her bir kromozom bir kromotid kromozomdur. Halbuki mayozdakiler bir çift hibrit kromatid ihtiva eden kromozomlar halinde bulunurlar. MAYOZ II PROFAZ II Birinci bölünmenin telofozı ile ikinci bölünmenin arasında bir dinlenme devresi olmadan çekirdek zarı parçalanır. Birinci iğ iplikçiklerinin doğrultusunu dik yeni iğ iplikçikleri oluşur. METAFAZ II Her oğul hücrenin haploıd n kromozomu ekvatoral düzlem üzerinde dizilir. Bu evrede kromozomlar ikili görülür. ANAFAZ II Ekvatoral düzlem üzerinde dizilmiş olan diatlar sentromerlerinin uzunlamasına bölünmesiyle birbirinden ayrılırlar. Her kromatid anafaz kromozomu halinde kutuplara çekilir. TELOFAZ II Kromozomların helezonları açılır, dolayısıyla görünmez olurlar. Çekirdek zarları oluşur sitoplazma bölünür. Böylece bir hücreden 4 tane haploid hücre meydana gelir. * Sitoplazma bölünmesi Hayvansal hücrelerde Çekirdek bölünmesi tamamlandıktan sonra sitoplazma ortadan boğumlanarak ikiye bölünür ve iki ayrı hücre oluşmuş olur. Bitkisel hücrelerde Oluşmuş olan iki çekirdekli hücrenin ortasında bir orta lamel ara lamel oluşur ve hücre duvarına kadar ulaşır. Dolayısıyla birbirine bitişik iki hücre oluşur. Mayoz bölünme sonucunda n kromozomlu 4 hücre gamet oluşur. Son düzenleyen Mira; 9 Nisan 2014 1439 Sebep Kırık resim kaldırıldı. RiosZiyaretçi 24 Ekim 2009 Mesaj 3 Mayoz Bölünme Mayoz Bölünme, bir diploit ökaryotik hücrenin bölünerek genelde gamet olarak adlandırılan haploit hücrelere bölündüğü hücresel bir süreçtir. Gamet hücresinde kromozom sayısının azalmasıyla sonuçlanan "mayoz", Yunanca'da "daha küçültmek" anlamına gelen meioun kelimesinden gelmektedir. Mayoz Bölünme eşeyli üreme için gereklidir ve bu yüzden eşeyli üreyen tek hücreli organizmalar da dâhil tüm ökaryot hücrelerde görülür. Özellikle Bdelloid rotiferlerin içinde bulunduğu birkaç ökaryot mayoz yeteneklerini kaybedip partenogenezle ürerler. Mayoz eşeysiz mitotik bölünmeyle üreyen arkealarda ya da prokaryotlarda meydana gelmez Mayoz sırasında kromozom içinde paketlenmiş olan uzun DNA segmentlerinden oluşan diploitüreme hücresinin genomu DNA replikasyonundan sonra iki bölünme geçirerek gamet olarak adlandırılan haploit hücreleri oluştururlar. Her gamet kromozomların bir setini ya da orijinal hücrenin genetik içeriğinin yarısını içerir. Oluşan bu haploit hücreler diğer cinsin haploit hücreleriyle ya da döllenme sırasında yeni bir hücre olan zigotu oluşturmak için birleşebilirler. Bu yüzden mayozun bölünme mekanizması döllenme sırasında birleşen iki genom ile eşteş bir olaydır çünkü her ebeveynden gelen kromozomlar mayoz sırasında genetik rekombinasyona uğrarlar. Dolayısıyla her gamet ve sonuç olarak her zigot kendi DNA'sında kendine özgü bir iz/tasarım taşıyacaktır. Diğer bir değişle, mayoz ve eşeyli üreme genetik varyasyonu oluşturur. Mayoz, kromozomların yeniden dağılımını gerçekleştirmek için mitoz sırasında gerçekleşen aynı biyokimyasal mekanizmaları kullanır. Mayoza özgü birçok özellik bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi homolog kromozomlar arasında meydana gelen eşleşme ve genetik rekombinasyondur. Mayozda da mitozda olduğu gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak adlandırılan dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta genetik özellikler bakımından 2 çeşit dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir. Bu aşamalar, Mayoz-1 ve Mayoz-2 olarak olarak üreyen canlıların kromozom sayılarının sabit kalması mitozdan farklı bir hücre bölünmesi ile olur. Bu bölünmede kromozom sayısı yarıya iner. Bölünme sonrasında her biri n sayıda kromozom içeren gametler meydana gelir. Bu bölünme genel olarak eşem hücrelerinde görülür. Mayoz bölünmede hücre kromozom sayısını bir defa arttırdıktan sonra iki defa bölünme geçirir. Bunlar mayoz I ve mayoz II olarak adlandırılır şimdi bunları ayrı ayrı I Mitotik bölünmede olduğu gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerinden oluşmuştur ancak en büyük fark profaz evresinde görülür. Profaz I DNA ipliklerinin kısalıp kalınlaşmaya başlaması ile başlar. Bu evre sınırları kesin olmayan 5 evreye ayrılıp incelenir. Bu evreler; * Leptoten Kromozomların mikroskopla seçilebildikleri andan itibaren başlar. İki eş kromatitkromatinler üzerinde kromomer denilen ve koyu boyanan bölgeler fark edilir. birbirine sarılı halde bulunur. Ayrıca * Zigoten Biri anneden diğeri babadan gelen ve birbirlerine benzeyen homolog kromozomlarkromatit taşıyan iki kromozomun yan yana durmasıyla sanki canlı n sayıda kromozom taşıyormuş görülür. Görülen bu yapıya "tetrat" denir. yan yana gelerek eşleşmeye başlarlar Bu eşleşme bir uçtan diğer uca doğru devam eder. Bu evrede her biri iki * Pakiten Homolog kromozomların eşleşmesi tamamlanır ancak kromozomlar kısalmaya devam eder. Ayrıca bu evrede mitozdan farklı olarak tetratlar arasında genetik madde alışverişi olur. Buna krossing-over denir. Bu olay homolog kromozomların birbiri üzerine çakışan kiyazma "chiasma" kısmında gerçekleşir. * Diploten Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır. Dört kromatit için iki sentromer vardır. Tetrat'taki homolog kromozomlar birbirinden ayrılmaya başlar. Ancak kiyazma bölgelerinde ayrılma olmaz ve kiyazmalar uca doğru kaymaya başlar. * Diakinez Kromozomlar son halini alır. Çekirdekçik kaybolur. Çekirdek zarı parçalanır. Metafaz I Mitozda bir çift ikiz kromotid ihtiva eden homolog kromozomlardaki her bir kromozomun hücrenin ekvator tablasına hareket etmesine karşılık, mayoz bölünmede ekvator tablasında yer alan kromozomlar 2 homolog kromozom çifti halindedir, Her birinde ikişer hibrid kromotid bulunmaktadır. Anafaz I Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler. Anne ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan gelmesinin nedeni. Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani yavru hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır. Telofaz I Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Etraflarında çekirdek zarı oluşur. Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur. Mayoz II Buraya kadar geçen olaylar mayoz-I olarak adlandırılır. Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II'nin başlamasıyla mayoz-II başlar. Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır. Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profaz-II, metafaz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir. Sitoplazma Bölünmesi Hayvansal hücrelerde Çekirdek bölünmesi tamamlandıktan sonra sitoplazma ortadan boğumlanarak ikiye bölünür ve iki ayrı hücre oluşmuş olur. Bitkisel hücrelerde Oluşmuş olan iki çekirdekli hücrenin ortasında bir orta lamel ara lamel oluşur ve hücre duvarına kadar ulaşır. Dolayısıyla birbirine bitişik iki hücre oluşur. Profaz II Birinci bölünmenin telofozı ile ikinci bölünmenin arasında bir dinlenme devresi olmadan çekirdek zarı parçalanır. Birinci iğ iplikçiklerinin doğrultusuna dik yeni iğ iplikçikleri oluşur. Metafaz II Her yavru hücrenin haploid n kromozomu ekvatoral düzlem üzerinde dizilir. Bu evrede kromozomlar ikili görülür. Anafaz II Ekvatoral düzlem üzerinde dizilmiş olan diatlar sentromerlerinin uzunlamasına bölünmesiyle birbirinden ayrılırlar. Her kromatid anafaz kromozomu halinde kutuplara çekilir. Telofaz II Kromozomların helezonları açılır, dolayısıyla görünmez olurlar. Çekirdek zarları oluşur sitoplazma bölünür. Böylece bir hücreden 4 tane haploid hücre meydana gelir. fadedliverZiyaretçi 6 Kasım 2009 Mesaj 4 Alıntı Misafir adlı kullanıcıdan alıntı mayoz hücre bölünmesi nedir? Mayoz Bölünme Bütün döllerde kromozom sayısının değişmez kalabilmesi için sperm ve yumurtanın birleşmesinden kromozom sayısı iki katına çıkacağından dolayı farklı bir hücre bölünmesi gelişmiştir. Mayoz bölünme ismini alan bu tip bölünmede, kromozom sayısı yarıya indirgenir. Mayoz bölünmenin sonunda meydana gelen gametler diğer vücut hücrelerinin aksine n sayıda kromozom taşır bazı bitkilerde ve bir hücrelilerde bireyin kendisi yaşantısı boyunca haploid kromozomlu olduğundan mayoz bölünmeye gerek kalmaz. Normal olarak soma hücrelerinde 2n kromozomlardan homolog olanlar, boyuna, sinaps dediğimiz aralıklarla birbirinin yakınında uzanırlar. Bu homolog kromozomların her biri ayrı bir kutba giderek, yalnız bir tanesinin bir gamete verilmesi sağlanır. Homolog kromozomlar aynı büyüklüğe ve şekle, keza benzer kalıtsal faktörlere sahiptir. Gerek yumurta gerekse sperm oluşumu son iki hücre bölünmesine kadar aynı kurallara göre yürütülür. Daha sonra spermatogenezis sperm oluşumu ve oogenesiz yumurta oluşumu farklı şekilde meydana gelir. Mayozda da mitoz gibi profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evre vardır. Bu evreler arada interfaz olmaksızın peş peşe iki kez gerçekleşir ve sonuçta dört yavru hücre meydana gelir. Mayoz bölünme ile mitoz bölünme arasındaki en büyük farka profazda rastlanır. 1-Bir çeşit çekirdek bölünmesidir. Orijinal hücredeki kromozom sayısının yarısına, yani haploit sayıda kromozoma sahip yavru hücrelerle sonuçlanan genellikle ardışık iki hücre bölünmesi. 2-Eşey organlarında eşey hücrelerinin oluşması sırasında diploit ya da somatik kromozom sayısının yarıya indiği ve dört haploit hücrenin oluştuğu hücre bölünmesi. Redüksiyon bölünme. İndirgenme bölünmesi. 3-Kromozom sayısının yarıya inmesini sağlayan, bir hücreden dört yeni hücre oluşturan bölünme şeklidir. 4-Diploid Diploid İki kromozom takımı 2n kromozomlu eşey ana hücrelerinin, kromozom sayısını yarıya indirerek haploid Haploid Diploid2n kromozomlu hücrelerin yarısı kadar n kromozom takımı demektir. kromozomlu gametleri oluşturması şeklindeki hücre bölünmesidir. Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen krossing over olayı ile gametler, farklı genetik özellikler taşır. Farklı gametlerin birleşmesi döllenme ile oluşan zigot, dolayısıyla zigottan oluşan yeni birey de farklı bir varyasyondur. İnterfaz Bölünmeye hazırlık evresidir. Mitozdaki interfaza benzemekle birlikte hücrelerin mitozdaki gibi büyüklüklerinin ve hacimlerinin artması gerçekleşmez. Profaz-I Kromozomlar kısalıp kalınlaşmaya başlarken, anadan ve babadan gelen homolog kromozomlar sinaps halinde ya yan yana parelel uzanırlar ya da birbirinin üzerine kıvrılırlar. Kısalma sonucunda kromozomlar mitozdaki gibi görülmeye başlar. Her kromozom iki kromatitten yapıldığından, homolog kromozomlar dörtlü demetler halinde görülür, bu görünüşe tetrat denir. Canlının vücudunda homolog kromozom kadar tetrata rastlanılır insanda 23 tane. Kromozomların sentromerleri ayrılmamıştır. 4 kromatid için iki sentromer vardır. Ayrıca mitozdan farklı olarak bu evrede tetratlar arasında parça değişimi gerçekleşir. Crossing-over denilen bu parça değişimi tür içinde çeşitliliği sağlar. Bu evrenin sonunda çekirdek zarı parçalanarak kaybolur. Metafaz-I Çekirdek zarının parçalanması sona ermiş, sentrozomlar kutuplara çekilmiş ve iğ iplikleri ortaya çıkmıştır. Sentromerleri çift olan tetratlar ekvatoral düzlem üzerine dizilir. Anafaz-I Bu evrede tetratlar ikiye ayrılarak kutuplara giderler. Ana ve babadan gelen kromozomlar rasgele olarak birbirlerinden ayrılırlar özelliklerimizin bazılarının anadan bazılarının babadan geçmesinin nedeni. Bu evrede kromozom sayısı indirgendiğinden kutuplara taşınan yani oğul hücrelere geçecek olan kromozom sayısı vücut hücrelerinin kromozom sayısının yarısı kadardır. Telofaz-I Hücrenin iki kutbunda bulunan kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Etraflarında çekirdek zarı oluşur. Sitoplazmanın boğumlanmasıyla da haploid sayıda kromozoma sahip iki yavru hücre oluşur. Buraya kadar geçen olaylar mayoz-I olarak adlandırılır. Bundan sonra mitozdakinin aksine arada interfaz evresi olmaksızın profaz-II'nin başlamasıyla mayoz-II başlar. Mayoz-II mitoz bölünmenin hemen hemen aynısıdır. Hücrelerdeki haploid kromozom sayısı korunarak profaz-II, metafaz-II, anafaz-II ve telofaz-II gerçekleşerek mayoz bölünmenin sonunda n kromozom sayısına sahip 4 yavru hücre meydana gelir. devamı için Mayoz Bölünme Mayoz Bölünme & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi Eşeysel üreme hücrelerinde görülen bölünme biçimi; redüksiyon bölünmesi. Mitoz bölünmeden farklı olarak, normal hücrede 2n olan kromozom sayısı, mayoz bölünme sonucunda yumurta ve sperma hücrelerinde n'e iner ve bu iki n kromozomlu hücrenin birleşmesiyle meydana gelen yeni canlıda kromozom sayısı ana ve babada olduğu gibi tekrar 2n olur. Oysa mayoz bölünme olmasaydı, her döllenme olayından sonra yeni canlının kromozom sayısı iki kat artacaktı. Bu bölünme biçiminde, önce hücre çekirdeği şişer ve kromatin, kromozom denen ipliksi görünüşteki yapılara çevrilir. Sonra kromozomlar iki eş homolog kromozom sırası hâlinde dizilir, eş kromozomlar karşılıklı olarak birbirlerine yaklaşıp kavuşur ve sarılırlar. Böylece çekirdek zarı eridiğinde kromozom sayısı yarıya inmiş görünür. Bu kromozomlar hücrenin ekvator bölgesinde toplanırlar. Sonra eşler birbirinden ayrılarak, iğ iplikleri üzerinde bir kromozom sırası n bir kutba, öbür kromozom sırası da öbür kutba çekilir. Hücre plazması da ortadan boğularak ikiye bölünür. Böylece her birinde eş kromozom sıralarından biri bulunan n r kromozomlu iki eşeysel hücre meydana gelir. Daha sonra bu n kromozomlu iki eşeysel hücre mitozla ikiye bölünür ve n kromozomlu dört eşey hücresi oluşur.

mayoz bölünme mekanizması ve mayozda ayrılmama olayının nedenleri